Sociale Taalvariatie

Sociale Taalvariatie

Wanneer je honden ziet, over honden nadenkt of over honden spreekt dan doe je dit allemaal aan de hand van jouw eigen taal. Het betreft een gigantische hoeveelheid woorden, zinnen en uitdrukkingen uit een taal die jij leerde toen je opgroeide en die zich nog steeds verder ontwikkelt in jouw brein. Woorden die betekenis hebben gekregen aan de hand van persoonlijke ervaringen.

Taal ontstaat niet vanzelf, taal wordt gevormd. Met name sociale interacties hebben een grote invloed op de definities van woorden en taalgebruik (haast àlle invloed).

Vaak zijn het de ouders die hun kinderen al in een vroeg stadium leren wat woorden als ‘boos’, ‘verdrietig’, ‘enthousiast’, ‘lief’ of ‘gemeen’ betekenen. Toen ik in Schotland op de middelbare school zat leerde ik wat “o yeah, that’s ace!” en "Right folks, get yer jotters please" betekende aan de hand van de reacties van mijn klasgenoten en zo kon ik vervolgens ook een passende reactie vormen.

Tijdens sociale interacties krijgt jouw taal een gedeelde betekenis.

Sommige wetenschappers vermoeden dat taal en taalgebruik een directe impact heeft op wat je ervaart. Het kennen van een breed scala aan woorden en omschrijvingen voor gevoelens (op verschillende niveaus) kan iemand emotioneel intelligenter èn veerkrachtiger maken. Iemand die alleen het woord ‘paniek’ kent reageert misschien anders dan iemand die ook woorden als ‘beklemmend, onrustig, zorgwekkend, verontrustend of spannend’ gebruikt.

Gezellig

Een leuk weetje: wist je dat er geen Engelse vertaling bestaat voor het woord gezellig? Wist je dat ‘gezellig’ iets is wat alleen in de Nederlandse taal voorkomt? Andere talen kennen het niet! Je moet het uitleggen en dan kom je in het Engels al gauw uit op een omschrijving als: “it’s a warm, cozy feeling that you can get during social interactions. Like, when you’re with a friend or a group of friends or with family and the vibe is good. In Dutch this is known as ‘gezellig!”

Wist je dat er ook stammen bestaan die geen woord hebben voor woede? Stel je eens voor…zullen die mensen dan nooit woedend zijn? Misschien zijn ze alleen teleurgesteld…?

Waarom haal ik dit onderwerp aan op mijn HondenLot platform? Wat heeft dit met honden te maken? Nou, wat mij betreft, alles! Binnen mijn werk als welzijnsdeskundige, maar ook als spreker, cartoonist en als auteur van dit artikel, probeer ik informatie over honden te delen die mensen hopelijk kunnen begrijpen. In de hoop dat het mensen zou kunnen beïnvloeden op een manier die het welzijn van honden ten goede komt. Dat is mijn missie, maar ik kan dit alleen maar proberen via taal. Mijn taal, want niet alles is universeel.

Ik wil dan ook graag benadrukken hoe belangrijk het is om stil te staan bij de kracht van woorden. Jouw woorden komen in betekenis niet altijd overeen met die van iemand anders. Vele verschillende interpretaties, betekenissen, definities (daar ga je al, 3 woorden met een vergelijkbare intentie) worden elk binnen jouw brein tot een persoonlijk, subjectief beeld vertaald.

Misschien krijg je er direct gevoelens bij, misschien activeert het lichamelijke reacties. Als ik schrijf ‘een gebakken eitje met gesmolten kaas en knapperige spek’, misschien geeft jouw brein dan al de opdracht om speeksel aan te maken in jouw mond of misschien denk je ‘iiew, gadver’ en trek je je mondhoeken erbij naar beneden. Misschien denk je bij eieren, kaas en spek aan dierenleed in plaats van aan eten. Reacties en gevoelens blijven persoonlijk en worden gevormd door jouw eigen ervaringen.

Taal is een prachtig, krachtig middel en toch is het niet altijd mogelijk om precies te omschrijven wat je bedoelt of voelt. Hierdoor bestaat er altijd kans op miscommunicatie. Het is belangrijk om je hier bewust van te zijn en om goed te luisteren naar anderen. Vragen stellen en rustig bepalen wat de communicatie bijdraagt en welke behoeftes eronder schuil gaan. Zelfs in het tonen van empathie blijf je alsnog in zekere mate beperkt tot jouw eigen belevingswereld.

Voorbeelden uit de praktijk

Ik kan bijvoorbeeld een gesprek hebben waarbij ik het woord ‘angstreactie’ aanhaal, waarop de eigenaar van de hond reageert met: “Nou nee, hij was echt niet bang hoor, maar hij had wel respect voor mij. Ik zie dat niet als angst”. Vervolgens bepaal ik of deze reactie misschien defensieve bedoelingen heeft en of het misschien verstandig is om dan andere woorden te gebruiken. Misschien moet ik het bij deze persoon niet hebben over een angstreactie, maar moet ik het gedrag omschrijven. Vermijding, verstijving, bevriezing….ietwat ongemakkelijk? Soms vinden mensen ‘ietwat ongemakkelijk’ prettiger klinken dan ‘angstig’ en dat vind ik dan hun goed recht, want uiteindelijk gaat het mij niet om de woorden, maar om het welzijn van de hond en de gezinsleden.

Zo hoor ik ook nog heel vaak over honden gezegd worden: “hij kan soms heel dominant zijn”, een woord wat tal van betekenissen kan hebben. Ik knik dan rustig en achterhaal via doorvragen de context en dan blijkt dat wat een eigenaar verstaat onder ‘dominant’ bij mij misschien wel een ander woord oproept, zoals bijvoorbeeld ‘gefrustreerd’ of ‘opdringerig’ of misschien zelfs wel ‘onzeker’. Dat kan allemaal en soms kan het eigenaren heel erg helpen om van omschrijving te wisselen, zodat je tot wederzijds begrip kunt komen, maar andere keren juist niet. Soms ben ik juist degene die van woord moet wisselen, zodat de ander mijn adviezen alsnog goed kan volgen.

Ik verdiep mij momenteel in ‘emoties’, ook zo’n woord die tal van betekenissen kan hebben en waar eindeloos veel over geschreven en gediscussieerd wordt. De een noemt het een overlevingsmechanisme, de ander heeft het over motivatie, weer een ander over een reflex en dan gaat het weer over geconstrueerde gevoelens. Bewust, onbewust, gecontroleerd, gevormd. Ik zie het verdiepen in de vele meningen en omschrijvingen van anderen als een verrijking. Ik hoef geen zwart-wit. Grijs is wat mij betreft meer dan prima.

Misschien is dat ook wel de kern van de boodschap die ik via dit artikel zou willen delen: luister, stel vragen, gebruik synoniemen, wissel van woorden en omschrijvingen. Blijf vooral luisteren en wees je bewust van het feit dat wat jij bij woorden voelt en hoe jij deze betekenis geeft allemaal voortkomt uit jouw persoonlijke achtergrond en leerervaringen. Het is subjectief. Jij vormt het en tijdens jouw sociale interacties geef je alles een plek in jouw eigen taal. Het is dus niet per se vreemd of bedreigend wanneer mensen buiten jouw sociale kring iets op een andere manier verwoorden dan jij. Wees wijs, blijf kalm. Lees, luister en leer van elkaar.

Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, juni 2019. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.

Meer artikelen van HondenLot:

Artikelen van HondenLot van A tot Z