Management

Wanneer mensen ongemak ervaren door emotioneel explosief gedrag van hun hond(en), wat gepaard gaat met stress/opwinding, dan bevatten mijn behandeladviezen altijd een flink hoofdstuk genaamd: management.

Bij management ligt de nadruk op het voorkomen en vermijden van situaties waarin zo’n emotionele explosie zou kunnen plaatsvinden. Daarnaast omvat het veiligheidsmaatregelen die moeten voorkomen dat de hond in geval van nood geen schade aanricht of zichzelf in gevaar kan brengen (denk dan bijvoorbeeld aan een bekende maatregel als aanlijnen).

Met name het voorkomen van probleemsituaties en het vermijden van ‘triggers’ roept bij mensen regelmatig weerstand op. Denk aan reacties in de trend van “ja, maar, als ik constant alles uit de kast moet halen om de ongewenste reactie te vermijden en voorkomen, hoe kan mijn hond dan ooit gaan leren om wel gewenst te reageren op de situatie?”. Daarnaast geven omstanders ook vaak commentaar wanneer ze zien dat iemand een hond uit een situatie probeert te begeleiden. Denk hierbij aan opmerkingen in de trend van “Je moet hem niet uit de situatie halen of afleiden, want zo leert hij het nooit!”.

Management is inderdaad geen losstaande gedragstherapie, maar vermijden en voorkomen is wel degelijk een onderdeel van het proces richting verbetering. Sterker nog, met name bij honden met een aangetast herstelvermogen (honden die er lang in blijven 'hangen') is verbetering zonder management zeer waarschijnlijk niet haalbaar.

Dit heeft o.a. te maken met het hondenbrein die zich een hondenleven lang blijft doorontwikkelen. Ik gebruik voor mijn cliënten dan vaak een metafoor met asfalt, onkruid en een jungle…

De geasfalteerde snelweg

Een emotioneel explosieve reactie (en het daaruit voortvloeiende gedrag) ontwikkelt zich binnen het hondenbrein (neurologisch gezien), razendsnel tot een soort ‘geasfalteerde snelweg’. Iedere keer dat de hond die reactie ervaart komt de beste overlevingsstrategie naar boven en binnen het hondenbrein versterken zich ondertussen razendsnel neurologische verbindingen. Ik doel hier dan ook altijd op voor de hond functioneel gedrag (hoe ongewenst dit ook kan zijn voor sommige mensen). Denk bijvoorbeeld aan het intimiderend bestormen van onbekende prikkels (informatie vergaren) of het aanblaffen van onbekende prikkels (zelfbescherming, afstand aanhouden/creëren), maar denk ook aan het achtervolgen van een wegrennende haas (verlangen naar prooi). Het gedrag heeft een functie voor de hond; het dient een overlevingsdoel; een eigen belang. Een volgende keer (bij een volgende blootstelling aan de ‘trigger’) zal de hond waarschijnlijk weer zo reageren en zo ontstaat een succesvolle overlevingsstrategie. Bij voldoende herhaling ontstaan binnen het brein steeds meer neurologische verbindingen en synapsen waardoor de route (het neurologische pad) versterkt. Het gedrag wordt voor de hond steeds geroutineerder. Tegen de tijd dat de mens besluit dat het ongewenst is of steeds ongewenster wordt en tegen de tijd dat er misschien professionele hulp wordt ingeschakeld, betreft het binnen het hondenbrein vaak al een zeer bekende route, een fijne weg, die geasfalteerde snelweg.

Gedragstherapie, een nieuw neurologisch pad creëren, dwars door een jungle, zonder paden

Wanneer mensen de reacties van honden op ‘triggers’ willen beïnvloeden naar eigen wens, schets ik hen vaak de volgende situatie voor: “Ok, je hond wil zo snel mogelijk het eigen welzijn verbeteren en het brein heeft inmiddels een prachtige aangelegde snelweg richting succes gecreëerd. Maar jij zou graag willen dat het hondenbrein niet meer afslaat richting die snelweg, maar dat het brein gewoon dwars door struiken en bosjes gaat proberen te navigeren. Eigenlijk zeggen wij tegen het brein: hey, je kan ook dwars door de jungle proberen te gaan in plaats van over die gladde mooie snelweg waarvan je het tevredenstellende eindresultaat al weet”.

Alleen met actieve begeleiding kun je een hond geleidelijk helpen om een andere, gewenste reactie en coping strategie te ontwikkelen. Alleen wanneer de hond zelf ervaart dat dit ook welzijnsbevorderend kan zijn (een nieuwe, gewenste strategie die voor de hond ook functioneel is op een vergelijkbaar niveau), dan opent zich de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een nieuwe, gewenste neurologische snelweg binnen het brein, maar..zo lang de oorspronkelijke snelweg via de ongewenste strategie er nog naast ligt en zo lang die nog regelmatig ingeslagen kan worden en netjes wordt bijgehouden/geasfalteerd, welk pad zal het brein dan inslaan?

Die ongewenste snelweg, daar moet onkruid overheen groeien: management

Daar komt het ‘voorkomen en vermijden’ gedeelte om de hoek kijken. Want, net zoals dat een strategie zich neurologisch versterkt en verder ontwikkelt naarmate hij vaker beoefend wordt, zo kan diezelfde strategie ook vervagen en afbrokkelen wanneer hij totaal niet meer beoefend wordt. Door er voor te zorgen dat de hond niet in de situatie beland waarin hij die emotionele explosie ervaart, kun je die aangelegde snelweg dus heel langzaam laten afbrokkelen. Misschien gaat er zelfs onkruid overheen groeien en misschien slibt die hele route wel dicht. Pas dan ontstaat er een goede kans op succes.

Management maatregelen zijn dus essentieel. Behalve dat het er voor kan zorgen dat het ongewenste gedrag minder prominent binnen het hondenbrein ingeslagen wordt, kan het voorkomen en vermijden van triggers en de daaruit voortvloeiende stressvolle situaties er ook voor zorgen dat de hond minder stress/opwinding ervaart en opbouwt. Hoe lager het stressniveau binnen het hondenlichaam, hoe kleiner de kans op emotioneel explosief gedrag. Stress verlaagt namelijk de drempel voor emotionele explosies. Een ontspannen hond is minder snel geneigd om te ‘exploderen’ dan een gespannen hond.

Laat je dus niet wijsmaken dat het voorkomen van stressvolle situaties en het vermijden van triggers geen effect zal hebben op de gewenste verbetering. Het effect is zelfs essentieel!

Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, februari 2019. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.

Management

De geasfalteerde snelweg

Gedragstherapie, een nieuw neurologisch pad creëren, dwars door een jungle, zonder paden

Die ongewenste snelweg, daar moet onkruid overheen groeien: management

Meer lezen m.b.t. gedragstherapie: