Weet jouw hond hoe laat het is? 

Hondeneigenaren weten het zeker, een hond weet precies wanneer het etenstijd is of wanneer het tijd is om op te staan of om te gaan wandelen, noem maar op. Honden geven ons duidelijk aan dat het 'de hoogste tijd' is, maar weet een hond ook echt hoe laat het is en heeft een hond ook echt besef van het verstijken van tijd? Wanneer hondeneigenaren hun hond alleen thuis laten verandert die eensgezinde mening ineens in een discussie. "Een hond heeft echt niet door hoe lang je weg bent hoor", wordt er regelmatig gezegd. Weet jouw hond het verschil tussen 5 minuten en 2 uur? Een aantal theorieën zijn getoetst en onderzocht.

Biologische klok, levensritme

Net als mensen en vele andere dieren hebben ook honden een circadiaan ritme. Dit is een intern biologisch ritme waarvan de cyclus ongeveer 1 dag duurt. Het betreft functies die binnen het lichaam uitgevoerd worden en die zich volgens een bepaald patroon herhalen, aangestuurd door de zogenaamde biologische klok. Dit functioneert onafhankelijk van omgevingsfactoren als licht en temperatuur. Denk bijvoorbeeld aan lichaamstemperatuur. Deze verandert gedurende de dag en is het laagst  tijdens diepe slaap. Denk ook aan bijvoorbeeld de   afscheiding van bepaalde hormonen,  het volume van de blaas,  of de behoefte aan eten of drinken. Het hongergevoel is hier dus ook onderdeel van en heeft ook invloed op het gedrag. Een hond kan dus prima het verloop van tijd waarnemen via het gevoel in z'n buik of blaas. Wanneer je dit weet is het  niet verrassend dat honden ons aangeven wanneer het etenstijd is of wanneer ze naar buiten moeten. 

Tijdsduur

In 2011 is er aan een Universiteit in Zweden onderzoek gedaan naar het effect van de tijdsduur dat honden alleen gelaten werden door hun eigenaren op het gedrag van de hond. Zij onderzochten het gedrag van meerdere honden zonder problematiek als 'verlatingsangst' of 'niet alleen kunnen zijn'. Deze honden werden elk een half uur, 2 uur en 4 uur alleen thuis gelaten door hun eigenaren. De honden werden gefilmd en het filmen werd 10 minuten voordat de eigenaar weg ging ingestart en liep nog 10 minuten door, nadat de eigenaar weer thuis was gekomen. Met name tussen het verstrijken van een half uur en 2 uur was er een opvallend groot verschil waar te nemen in het gedrag van de hond. Wanneer eigenaren na 2 uur terugkeerden, reageerden de honden aanzienlijk enthousiaster en er werd intenser en langer contact gezocht. Ook werden er meer stress-signalen (met name tongelen en afschudden) waargenomen wanneer de honden langer dan een half uur alleen werden gelaten. Hoewel dit niet concreet bewijst dat honden besef hebben van het verstrijken van tijd, toont het wel aan dat de tijdsduur dat honden alleen gelaten worden wel degelijk effect heeft op de hond.

Omgevingsfactoren, 'Hoe laat ruikt het?'

Naarmate tijd verstrijkt verandert de omgeving. We kunnen hierbij denken aan bijvoorbeeld licht, luchtvochtigheid of temperatuur, maar wanneer we het over honden hebben, moeten we zeker niet vergeten dat ook geuren veranderen gedurende de dag. Professor Alexandra Horowitz, een gerennomeerde gedragsdeskundige, onderzoekster en schrijfster van het boek 'Inside of a Dog', benadrukt dat honden een buitengewoon hoog ontwikkeld reukvermogen hebben en dat zij de wereld als eerste waarnemen via hun neus. Honden ruiken misschien wel 100.000 keer beter dan mensen. Zij denkt dat het goed mogelijk is dat honden het verstrijken van tijd waarnemen via veranderingen in de concentratie van bepaalde geuren. Het verleden wordt aangegeven door zwakkere, vagere geuren en sterkere, verse geuren laten honden weten dat er weinig tijd voorbij is gegaan.

Om deze theorie te testen werd er een experiment gedaan door het BBC programma 'Inside the Animal Mind'. Zij toetsten deze theorie op een hond die elke dag op hetzelfde tijdstip op de bank sprong, anticiperend op de terugkomst van zijn eigenaar. De hond sprong elke dag op hetzelfde tijdstip op de bank en een paar minuten later kwam de eigenaar thuis. Volgens de theorie van Horowitz zou de hond weten dat het tijd was, doordat de geur van zijn eigenaar tot een bepaalde concentratie was afgezwakt. Om deze theorie te toetsen legden ze rond het eind van de dag 'vers' gedragen kleding van de eigenaar door het huis. Hiermee zouden ze de klok van de hond 'resetten' via verversing van geur. Dit experiment bleek de theorie te bevestigen, want de hond sprong voor het eerst niet op de bank op het bekende tijdstip. De hond was zelfs uiterst verrast met de plotse terugkeer van zijn eigenaar. Zie het betreffende filmpje op deze pagina. De documentaire-makers zijn zich ervan bewust dat één experiment niet meteen de theorie bewijst, maar het is wel intrigerend!

Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, maart 2015. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.

Meer opvallende vragen:

• Waarom eten honden gras?
• Waarom rijden/bestijgen honden?
• Plat op de grond liggen, is dat spel?
• Trekspel, wel of niet doen?
• Hond op de rug, onderdanig?
• Zijn honden kleurenblind?
• Kan een hond zich schuldig gedragen?
• Waarom is het straffen van honden zo populair onder mensen?
• Feromonen - wat weten we?
• Diensten van HondenLot