Creatief Belonen

Het hoeft niet altijd met voer (mag wel..)

Wanneer men denkt aan hondentraining die gebaseerd is op belonen, dan is de eerste beloningsvorm die bij mensen opkomt vaak: voer. En dat is top, want actief bezig zijn met het scoren van voedsel is een primaire levens- en welzijnsbehoefte van honden, dus het is misschien ook wel een van de best ‘werkende’ beloningsvormen.

De aanwezigheid van voedsel kan positieve emoties activeren binnen het hondenbrein, die vervolgens een zeer krachtige invloed kunnen uitoefenen op gedrag en leerprocessen (wil je hier eerst meer over lezen, klik dan hier).

Echter, de mate van emotionele opwinding kan verschillen per hond (en per type voer). Voor sommige honden wekt voedsel niet veel positieve emotie op en in dat geval ervaart de hond het ook niet echt als een beloning. Andere honden raken juist weer zò opgewonden van verlangen dat deze positieve vorm van stress (opwinding) het trainingsproces belemmert.

Hoewel het dus een waanzinnig sterke beloningsvorm kan zijn, is voer niet altijd de beste keuze. Gelukkig zijn er nog tal van andere manieren om het gedrag van honden te versterken en belonen. Dit vergt een zekere mate van creativiteit en kennis over de betreffende hond (iedere hond is een uniek individu). Vandaar dat ik deze vormen van belonen graag creatief belonen noem.

Gedrag versterken met spel

Tijdens spel is er sprake van ontspannen sociaal contact (ook een welzijnsbehoefte!), kan de hond gedrag ‘oefenen’ (zoals o.a. prooivangstgedrag tijdens een trekspel of bij apporteer-spelletjes) en vergaart de hond informatie over zijn/haar spelpartner.

Spelen versterkt de band tussen hond en spelpartner(s) en de spel-modus betreft een positieve gemoedstoestand. Het betreft plezier!

Spel is daarom uitermate geschikt om in te zetten als beloning voor gewenst gedrag. Hieronder een aantal voorbeelden:

Tijdens een wandeling het hier-komen belonen met het weggooien van een speeltje waar de hond heel graag achteraan gaat. Zo kun je een spel-gemotiveerde hond uit allerlei situaties wegroepen en de aandacht laten verleggen naar een leuk apporteer-spel.
Tijdens een apporteer-spel of trekspel het loslaten van het speeltje belonen met het weggooien van het speeltje of het voorzetten van het trekspel (de hond zal vaker gaan loslaten, loslaten heeft immers een leuk speels gevolg!)
Detectie-speurhonden die na het aangeven van de geurlocatie enthousiast beloond worden met spel.

Functionele beloningen

Met functionele beloningen doel ik op een beloningsvorm die tegemoet komt aan de behoefte van de hond op dat moment. Gewenst gedrag kan versterkt worden door het op te laten volgen met datgene waar de hond op dat moment behoefte aan heeft.

Een aantal voorbeelden:

Een hond toont behoefte om door een dichte deur te gaan. De mens geeft een signaal voor het maken van oogcontact. Zodra de hond oogcontact maakt, beloont de mens dit door de betreffende deur voor de hond te openen. De hond leert dat het maken van oogcontact prettige gevolgen oplevert en zal dit gedrag vaker gaan inzetten wanneer de behoefte zich voordoet
Een aangelijnde hond die een prikkel ziet die hij graag uit de weg zou gaan (een trigger), leert om rustig oogcontact te maken met zijn/haar begeleider. De begeleider beloont en versterkt deze vorm van contact door het nemen van afstand van de betreffende trigger. (De behoefte is: afstand vergroten van de trigger. Het gevolg van deze functionele beloning is: opluchting). Hierdoor versterkt dit het gedrag: rustig contact maken met de eigenaar.
Een aangelijnde hond ontdekt verderop een geurtje en wil er woest naartoe trekken. De eigenaar vraagt de hond te wachten terwijl hij nadert en beloont het afwachtende gedrag vervolgens met een ‘vrij’ waarbij de hond toegang krijgt tot dat lekkere geurtje.

Met functionele beloningen maak je gebruik van datgene waar de hond zichzelf het liefst mee zou belonen op dat moment. Met die sterke beloningsvorm kun je ongewenst gedrag ombuigen naar gewenst gedrag (bijvoorbeeld: zo kun je ongewenst uitvallen aan de lijn vervangen met gewenst rustig maken van contact waarbij je gebruik maakt van de door de hond gewenste beloning: het creëren van afstand tussen de hond en zijn/haar trigger).

Leer jouw hond goed te lezen, observeer het gedrag en leer te herkennen wat jouw hond drijft/motiveert en wat jouw hond als lonend ervaart. Wees creatief en probeer de beloningsvormen te gebruiken die jouw hond op dat moment zelf ook zou uitkiezen!

Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, november 2018. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.