Plat liggen, is dat spel? 

Sommige honden gaan helemaal plat op de grond liggen wanneer ze interactie hebben met andere honden of wanneer honden hen tegemoet komen. Ik heb het hier niet over honden die plat gaan liggen als tactiek tijdens het (op)jagen of hoeden van andere diersoorten, maar over honden die dit gedrag vertonen bij het zien van onbekende honden, soortgenoten die hen tegemoet komen.

Waarom doen honden dit?

Er zijn mensen die beweren dat het plat liggen gezien moet worden als een uitnodiging voor spel, omdat er regelmatig spel op volgt.  Er is echter een verschil tussen helemaal plat liggen en het maken van een spelboog, waarbij een hond op een sociaal afwachtende manier het achterlijf even omhoog houdt. Tijdens sociaal gelijkwaardig spel is het lichaam van honden losjes en ontspannen en is er sprake van wederzijds plezierig sociaal contact.

Mijn ervaring is dat sommige honden plat gaan liggen, omdat ze de tegemoetkomende situatie spannend vinden. Een ontspannen, stabiele hond zal zijn gedrag niet drastisch aanpassen bij het zien van soortgenoten. Compleet plat gaan liggen afwachten toont een hele andere gemoedstoestand. Gespannen. Vaak gaat er sluipgedrag inclusief verstijving aan vooraf en gaat dit alles gepaard met fixeren (waarbij een hond zijn/haar blik niet meer afwendt). Er ontstaat een soort hinderlaag.

Wat levert dit gedrag de hond op?

Het is nog maar de vraag of een hond die plat gaat liggen bewust bezig is met het uitvoeren van een strategie, want het zou ook een vorm van bevriezing kunnen zijn (overlevingsgedrag wat tot uiting kan komen wanneer een hond zich bedreigd voelt). Desalniettemin zal ik mij aan een verklaring wagen, die gebaseerd is op mijn eigen observaties en ervaringen.

Door helemaal plat te gaan liggen maakt de hond zich minder zichtbaar voor de tegemoetkomende hond(en). Zelf kan de hond vanuit die positie nog wel goed zien wat er aan komt. Dit levert de hond een strategisch voordeel op. De tegemoetkomende hond kan hier onzeker van raken, doordat deze slecht kan inschatten wat er op de loer ligt. Er ontstaat een soort hinderlaag situatie. Het plat gaan liggen kan een hond dus een vorm van 'succes' opleveren bij ontmoetingen met andere honden. Dit kan verklaren waarom bepaalde honden die dit gedrag inzetten, het gedrag gaan herhalen.

Ik kan aanraden om in dergelijke situaties ook vooral de reacties van de tegemoetkomende honden te observeren. In de foto bij dit artikel is te zien dat de Galgo zijn staart ietwat laag draagt en zijn oren naar buiten draait (dit kan duiden op spanning en een gevoel van conflict). Ook is hij gestopt met naderen. Hij lijkt het ongemakkelijk te vinden en blijft in een ietwat vertwijfelde onzekere houding stilstaan. Sheriff ligt in deze foto bijna met haar kin op de grond en ze houdt haar oren naar achteren, wat soms ook een teken kan zijn van onzekerheid. Ze fixeert, wat gezien kan worden als een teken van opbouwende spanning en strak oogcontact kan tevens intimiderend overkomen.

Wat volgt er na het plat liggen?

Dit is in de meeste gevallen sterk afhankelijk van de reactie van de tegemoetkomende hond(en). Kiest een tegemoetkomende hond voor een imponerende, alerte toenadering, dan bestaat er een kans dat de hond plat blijft liggen (bevriest), waarmee de hond bevestigt dat hij/zij het héél spannend vindt. Een goed gesocialiseerde tegemoetkomende hond zal hier gepast op reageren, met rust en kalmte. Wanneer de tegemoetkomende hond zelf echter onzekerheid begint te tonen en/of omdraait en/of de blik conflictvermijdend afwendt, dan is de kans groot dat de plat liggende hond plots opspringt en op de tegemoetkomende hond afstormt. Soms in een sluiphouding en andere keren in een flink verhoogde houding. Bestormen. Ook dit zie ik als een bevestiging van grote spanning bij de eerder platliggende hond.

Daarna volgt er meestal een opeenstapeling van acties en reacties. Soms volgen er direct spelbogen en gaan de honden snel over in druk gedrag om de opgebouwde stress weer kwijt te raken (, dus niet per se om zo 'leuk en gezellig te spelen', maar eerder omdat zij zich willen ontladen en de gespannen sfeer willen doen laten zaken en ombuigen naar sociaal contact). Andere keren is het even verstijfd snuffelen en laten ze elkaar snel weer met rust, maar...als je pech hebt, dan kan zo'n 'onbeschofte' bestorming ook leiden tot agressieve confrontaties.

Iedere hond is anders en je zal de betreffende hond(en) goed moeten kunnen lezen, voordat je iets betrouwbaars kunt zeggen over één specifiek geval, maar ik denk dat je wel kunt stellen dat er bij dit soort ontmoetingen veel spanning aanwezig is. Platliggen moet op zulke momenten dus niet gezien worden als een onderdeel van spel, maar duidt op het opbouwen van spanning. Persoonlijk zou ik mensen willen adviseren om te proberen om deze verhoging van spanning te voorkomen.