Sociale Ondersteuning

Sociale ondersteuning - Zó belangrijk!

Honden zijn sociale zoogdieren met sociale welzijnsbehoeftes. Voor de ontwikkeling van gezond, functioneel en stabiel gedrag, voor emotionele weerbaarheid en voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden is sociaal contact en het ervaren van veilige sociale verbindingen essentieel.

Dit start direct na geboorte al, via sociale verbinding met de moeder, broers en zusjes en de vader (mits deze aanwezig is). Met name de moederhond biedt continu sociale ondersteuning aan haar pups. Een goed ontwikkelde sociaal vaardige moeder herkent meteen wanneer er sprake is van uitdagingen en zij helpt de pups om emoties te reguleren door tijdig in te grijpen en ondersteuning te bieden. Pups kunnen bij de moederhond en bij hun broers en zusjes steun vinden en schuilen. Pups ontvangen daar bescherming, geborgenheid en veiligheid. Dit veiligheidsgevoel wakkert hun veerkracht aan. Hoe veiliger een hond zich voelt, hoe beter hij uitdagingen kan verwerken.

Het bijzondere aan sociale zoogdieren is dat zij vaak ook in staat zijn om sociale verbindingen aan te gaan met andere diersoorten. Zo kunnen zowel honden als mensen (beiden sociale zoogdieren) met elkaar verbinding aangaan. Hierbij kunnen zij elkaar op verschillende manieren beïnvloeden.

Wanneer pups en pubers nog vol in ontwikkeling zijn, hebben zij de grootste behoefte aan sociale ondersteuning. Wanneer zij nog niet volwassen zijn, zijn zij namelijk minder goed in staat om emoties te reguleren en om impulsen te beheersen. Dat deel van de hersenen komt pas als laatste helemaal compleet tot ontwikkeling (bij honden gemiddeld pas rond 2 jaar. Bij mensen gemiddeld pas rond 28 jaar). De aanwezigheid van stabiele volwassenen zorgt er tot die tijd voor dat de jonge honden leren hoe om te gaan met uitdagingen. Dit gebeurt onder andere via co-regulatie.

Co-regulatie: rustgevend contact

Een kalm, goed gereguleerd zenuwstelsel kan via sociale verbinding het zenuwstelsel van een ander kalmeren en tot rust brengen. Dit kan dierbreed plaatsvinden tussen verschillende sociale zoogdieren (mensen, honden, paarden, schapen, eenden, etcetera). Wanneer er sprake is van veilige sociale verbinding kunnen de zenuwstelsels dus een gunstige invloed op elkaar uitoefenen. Dit fenomeen wordt ook wel co-regulatie genoemd, omdat er sprake is van een wisselwerking die ondersteuning biedt aan de verwerking van emoties (emotieregulatie).

Op deze manier kan een rustgevende volwassene bijvoorbeeld de emotionele opwinding van een onstuimige jongere kalmeren via rustgevend contact. Echter, jongeren kunnen elkaar ook ondersteuning bieden en elkaar helpen om emoties te verwerken. Puur door aanwezig te zijn en door verbinding aan te gaan. Verbinding kan via rustgevend contact, waarbij fysiek contact niet noodzakelijk is. Een hond kan ook al kalmeren door de aanwezigheid van een rustgevende connectie. Aanraking kan ook een gunstig effect hebben. Denk bij mensen aan een hand op de schouder. Zo kunnen honden ook kalmeren van een hand op de flank, bijvoorbeeld. Voorwaarde voor co-regulatie is wel dat er sprake is van een wederzijdse veilige sociale verbinding.

Zo kunnen sommige honden bijvoorbeeld meer ontspanning ervaren en uitdagingen beter verwerken tijdens wandelingen samen met bepaalde hondenvrienden of mensenvrienden.

Het kunnen ervaren van steun en rustgevend contact, kan een hond dus helpen om emoties beter te reguleren. Hierbij ontwikkelt de hond ook emotionele veerkracht. Een hond kan beter leren omgaan met uitdagingen wanneer er toegankelijke sociale connecties aanwezig zijn die ondersteuning kunnen bieden.

Emotionele besmetting: overname van elkaars emoties

Via sociale connecties kunnen emoties ook aan elkaar worden doorgegeven. Zo kan een hond die zich speels gedraagt een speels gevoel aanwakkeren bij sociale connecties. Zo kan een hond die hevig schrikt een bezorgd gevoel aanwakkeren bij sociale connecties.

Emotionele besmetting kan dus zowel positief als negatief uitpakken, afhankelijk van de gevoelens die opborrelen en afhankelijk van de situatie. Een hond die onverwacht hevig aanslaat en alarm slaat kan er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat de mensen gealarmeerd reageren.

Exact hetzelfde fenomeen kan tussen mensen onderling voorkomen. Als binnen een sociale groep mensen iemand plots hevig begint te schreeuwen dan zal dit direct impact hebben op de emoties van de groepsleden. Er kan co-regulatie op volgen, waarbij groepsleden elkaar helpen om de emoties te verwerken, maar er kan ook emotionele besmetting plaatsvinden, waarbij groepsleden elkaars emoties overnemen. Beiden is mogelijk. Als je in de lach schiet of als je ontzettend vrolijk gestemd bent, dan kun je elkaar ook aansteken.

Waarom is sociale ondersteuning zo belangrijk voor sociale zoogdieren?

Sociale groepsdieren hebben elkaar keihard nodig voor overleving. Een goed gereguleerd zenuwstelsel biedt voordelen op die overlevingskansen. Een goed gereguleerd lichaam kan uitdagingen beter verwerken. Sociale zoogdieren hebben er dus baat bij om elkaar te ondersteunen en om elkaar te helpen om emoties te verwerken, zodat zij gezamenlijk uitdagingen zo goed mogelijk kunnen verwerken.

Sterker nog, gebleken is dat sociale zoogdieren sociale ondersteuning nodig hebben om zich goed te kunnen ontwikkelen. Zij zijn dus, zeker op jonge leeftijd, afhankelijk van sociaal vaardige, gezond gereguleerde volwassenen die hen ondersteunen.

Ook emotionele besmetting heeft een belangrijke overlevingsfunctie. Om elkaar te kunnen waarschuwen wanneer er zorg en aandacht nodig is. Om elkaar te waarschuwen voor gevaar, maar ook om elkaar te kunnen aansteken met prettige gevoelens. Samen spelen, samen lachen, samen plezier beleven, samen ontdekkingen doen. Dit draagt bij aan de sociale verbinding.

Veilige sociale verbindingen zijn voor zowel honden als mensen cruciaal voor goed welzijn. Veel honden en mensen zijn op elkaar aangewezen voor het voorzien in elkaars sociale welzijnsbehoeftes. Het geldt voor alle honden en mensen, maar met name jonge pups en pubers die van hun veilige connecties gescheiden worden, die hebben zo snel mogelijk nieuwe veilige sociale connecties nodig die ze ondersteunen bij de verdere ontwikkeling.

Zorg dus dat je er bent voor jouw hond(en) en dat je geregeld met elkaar kunt verbinden op een sociale, rustgevende en veilige manier.

Geschreven door Liselot Boersma, welzijnsdeskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, november 2024. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.

Meer lezen over hondenwelzijn:

Artikelen van HondenLot van A tot Z