Naar mijn gevoel is dit nog een zeer onderbelicht onderwerp: frustratie bij honden. Ik vind dat zonde, want ik constateer binnen mijn vakgebied dat heel erg veel mensen problemen ervaren die veroorzaakt worden door frustratie gedreven gedrag van honden. Ik heb daarnaast een sterk vermoeden dat veel van deze problemen voorkomen zouden kunnen worden wanneer er vanaf jonge leeftijd en gedurende een hondenleven aandacht besteed zou worden aan het voorkomen en tijdig ombuigen van frustratie. Honden kunnen namelijk heel goed leren om veranderingen of beheersing op een door mensen gewenste manier te verwerken, met plezier! In dit artikel leg ik uit wat frustratie bij honden inhoudt, hoe je het zou kunnen herkennen, welke problemen er door kunnen ontstaan, mogelijke oorzaken en tips m.b.t. wat je zou kunnen doen om frustratie bij honden te voorkomen.
Het omvat een overlevingsmechanisme (ook wel ‘emotie’ genoemd) die binnen het hondenbrein kan worden geactiveerd. Hierop volgt gedrag wat voor de hond als (overlevings)doel heeft: het behouden of verkrijgen van voorspelbaarheid en controle over eigen belevenissen of het verkrijgen of behouden van bronnen die voor de hond van grote waarde zijn (bij ‘bronnen’ kun je denken aan zaken als voedsel, comfort, speeltjes, aandacht, etc…).
Frustratie kan in het hondenbrein geactiveerd worden wanneer:
Hiervoor is het belangrijk om de omstandigheden waarin het gedrag plaatsvindt deskundig onder de loep te nemen (schakel bij twijfel dan ook altijd een bijgeschoolde professional in). Wanneer het gedrag te linken is aan bovenstaande omschrijvingen (gebrek aan: voorspelbaarheid, controle over eigen belevenissen of toegang tot waardevolle bronnen), dan is de kans groot dat er sprake is van frustratie. Hoewel iedere hond een uniek individu is en elke hond anders kan reageren wanneer er sprake is van frustratie, bestaan er wel herkenbare gedragingen die regelmatig aan frustratie gelinkt worden. Deze omschrijf ik in de volgende alinea.
Frustratie gedreven gedrag wordt door mensen vaak omschreven als: drammen, opdringerig, teleurgesteld en boos. Daarnaast zijn er nog veel mensen die het omschrijven als dominant gedrag (een term die ik persoonlijk liever niet gebruik, lees hier waarom).
Hieronder noem ik een aantal gedragingen die gelinkt zouden kunnen worden aan frustratie, maar let op: elke hond is uniek, alleen een gedragsomschrijving is nooit genoeg voor een diagnose (gedrag=geen diagnose). Onderstaand gedrag kan bij honden dus ook andere oorzaken hebben.
Wanneer er gekeken wordt naar het verleden van een hond kan het volgende meespelen m.b.t. het risico op frustratie:
Wanneer er gekeken wordt naar actuele oorzaken kan het volgende meespelen:
Doel is om honden te leren dat zij alternatief gewenst gedrag met succes kunnen inzetten bij veranderlijke situaties.
Let op: indien je vermoedelijk aan frustratie gedreven probleemgedrag wil werken met jouw hond dan is begeleiding van een bijgeschoolde professional sterk aan te raden, want de aanpak kan verschillen per hond (iedere hond is uniek).
Belangrijk: je hoeft een hond niet te pesten of te frustreren om een hond weerbaar te maken voor frustratie! Sterker nog, dit zou averechts kunnen werken. Het is dan ook van groot belang dat je de hond actief beloond bij gewenste reacties op veranderingen, bijvoorbeeld door een gewenste vorm van ingehouden ontspannen gedrag op te volgen met iets wat de hond prettig vindt en door als startpunt altijd eerst een omgeving te creëren waarin de hond succes zal behalen.
Een ander punt van aandacht is: let op de beloningsvorm. Deze zal per hond kunnen verschillen. (Lees hier eventueel ook meer over: creatief belonen).
In de ideale wereld leren pups vanzelf om frustratie te verwerken en voorkomen via normale interacties met hun omgeving. Toch is het zeer raadzaam om pups en honden actief te leren om teleurstellingen/veranderingen op een gewenste manier te verwerken. Dit voorkomt niet alleen probleemgedrag, het is ook van groot belang voor hondenwelzijn.
Geschreven door Liselot Boersma, gedrag & welzijn deskundige (PgDip CABW) en eigenaar van HondenLot, augustus 2018. Copy paste/directe overname van teksten of afbeeldingen is zonder schriftelijke toestemming niet toegestaan. Het delen van de URL van deze website pagina is wel toegestaan en wordt op prijs gesteld.